Programma 2. Werk, inkomen en onderwijs

Het investeringsplan voor ontmoeten, sport en onderwijs is geactualiseerd. Hierbij zijn nieuwe projecten toegevoegd (deze zijn opgenomen onder nieuw beleid) en er zijn bestaande projecten doorgeschoven (deze zijn opgenomen als 3O ontwikkeling). De 3O ontwikkeling voor onderwijs zorgt voor een voordeel van € 0,3 miljoen structureel. Belangrijke onderdelen zijn: De investeringen in de specialistische voorziening SO en VSO zijn verhoogd door prijsstijging van de bouwkosten. Daarnaast is de geplande bouw verschoven naar 2027 en 2028, waardoor de investeringslasten niet meer in deze programmabegroting 2024-2027 zitten. De investering van Speciaal Basisonderwijs school Het Baken is uitgesteld naar 2025 en 2026. De investeringslasten schuiven hierdoor door naar 2027. Wel is het investeringsbedrag toegenomen door de hogere bouwkosten. De investering in Kindlandschap De Eiber is uitgesteld naar 2026. De investeringslasten schuiven hierdoor door naar 2027. Wel is het investeringsbedrag toegenomen door de hogere bouwkosten. De investering in De Meander is met 1 jaar uitgesteld, waardoor de investeringslasten pas vanaf 2025 gaan lopen. Tot slot hebben we een nadeel van jaarlijks € 198.000. Bij de begroting 2021 hebben we op basis van het investeringsplan rekening gehouden een voordeel door het wegvallen investeringskosten door de verwachte sloop van deze scholen (JF Kennedy, Het Baken, st Bernadetteschool en de Sterrekijker). De investeringen zijn opgeschoven, waardoor de beoogde sloop van de scholen ook is uitgesteld of niet plaatsvindt.

We hebben een incidenteel voordeel in 2023 omdat we vanuit het Werkvoorzieningschap € 271.438 hebben teruggekregen vanuit de egalisatiereserve Wsw. Dit bedrag kan vrijvallen. De egalisatiereserve Wsw is gevormd voor het verrekenen van de financiële gevolgen voor over- en onderrealisatie Wsw in onze regio waarbij geldt dat het saldo van de egalisatiereserve niet hoger mag zijn dan 2,5% van het totale regionaal fictieve Wsw budget. De stand van de egalisatiereserve was hoger dan 2,5% met als gevolg dat we ons aandeel van het overschot terug ontvangen.

In 2023 verwachten we een eenmalige voordeel van € 100.000 vanuit het peuteropvang budget. Voor dit bedrag is in 2023 geen besteding peuteropvang voorzien. Vanaf 2024 is de verwachting dat het volledige budget peuteropvang wordt besteed. De bestaande ruimte is dan nodig om de tekorten op de Maatwerkregeling Kinderopvang af te dekken (MKO - voorheen SMI). Tot 2023 kon Ons Welzijn een gedeeltelijk van dit tekort afdekking uit hun reserve. Deze reserve wordt in 2023 uitgeput. Om een verdere stijging van de maatwerkregeling te voorkomen is deze regeling aangescherpt vanaf april 2023. Het financiële effect daarvan is op dit moment nog onvoldoende duidelijk.

We hebben het bestedingsplan van de reserve Bestaanszekerheid geactualiseerd. We verwachten in 2023 in totaal afgerond € 1.303.000 uit te geven van de beschikbare € 3.256.000. In 2022 hadden we een onttrekking voor het jaar 2023 geraamd van € 363.000. Daar bovenop verwachten we voor 2023 nu nog € 941.000 te onttrekken. Het bedrag van € 941.000 is als volgt opgebouwd. Als eerste onttrekken we een bedrag van € 665.000 ten behoeve van het vergroten (verhogen van inkomensgrens naar 130%) van de doelgroep van de energietoeslag. In 2022 hadden we voor het jaar 2023 al een onttrekking geraamd van € 265.000. In 2023 verhogen we de onttrekking met € 400.000. Als tweede onttrekken we een bedrag van € 254.000 voor crisisaanpak en extra inzet voor bedrijfsvoering. We zetten middelen in voor de crisisaanpak van Werk naar Werk voor de lokale ondernemers die gebruikmaken van de Tozo regeling. Daarnaast zetten we middelen in voor extra inzet vanuit bedrijfsvoering. De uitvoering vindt plaats in de periode 2021-2024. De uitgaven hebben betrekking op inzet van extra mensen/inhuur. Als derde onttrekken we een bedrag van € 172.000 voor gemeentelijk schuldenbeleid. De middelen zetten we in voor preventie en het verbeteren van communicatie van schuldhulpverlening. Verder onttrekken we een bedrag van € 90.000 omdat we een garantstelling van maximaal € 125.000 tot uiterlijk 1 augustus 2024 verlenen voor de aanpassing aan de Voedselbank. De aanpassingen zijn nodig voor het keuzeconcept, waarbij de inwoners zelf het voedsel uit schappen gaan kiezen. Daarnaast onttrekken we € 49.000 voor een digitaal samenwerkingsplan. Het budget wordt ingezet bij onderzoek, ontwikkeling en implementatie van datgene wat consulenten helpt om het werken met de Samenwerkwijze mogelijk te maken, zodat zij inwoners beter kunnen ondersteunen bij hun hulpvragen. Verder onttrekken we € 20.000 voor het teamontwikkelingstraject en schuiven we € 44.000 van de in totaal € 80.000 reeds geraamde onttrekking voor de uitvoering van pilot Budgetcoaching in 2023 naar 2024. De pilot is later gestart dan vorig jaar was ingeschat, hierdoor verschuiven de uitgaven in de tijd. Ook onttrekken we aanvullend € 109.000 op jaarbasis voor de periode 2024 tot en met 2027 ter dekking van tijdelijke extra capaciteit voor vroegsignalering en extra middelen voor bijzondere bijstand als onderdeel van het nieuwe beleidskader Armoede en Schulden 2024-2027. Verder onttrekken we in 2024 afgerond € 58.000 ter dekking van het tekort voor het nieuwe beleidskader Armoede en Schulden 2024-2027. Deze bedragen zijn bij het nieuwe beleidskader opgenomen.

De kosten voor de tijdelijke huisvesting van De Aventurijn stijgen extra met € 176.000. We verwachten uiteindelijk € 930.000 kwijt te zijn aan de tijdelijke huisvesting. Vorig jaar zijn de kosten van € 164.000 betaald uit de reserve IVB. Het nog te betalen bedrag is naar verwachting € 766.000 terwijl de resterende dekking vanuit de IVB reserve € 590.000 bedraagt. Dit zorgt voor een tekort van € 176.000. De kosten voor de tijdelijke voorzieningen aan de locatie Woldreef vallen aanzienlijk hoger uit dan vooraf begroot. De marktcondities in 2022 zijn weerbarstig en onvoorspelbaar gebleken. Er is in het land veel vraag naar units vanwege maatschappelijke vraagstukken. Ook de indexering leidde tot kostenstijging van 7%. Naast deze overschrijdingen is bij de oorspronkelijke begroting geen post opgenomen voor het terugbrengen van het terrein naar de oorspronkelijke staat, nadat de units zijn verwijderd. Ook zijn te nemen verkeersmaatregelen hoger uitgevallen dan aanvankelijk voorzien. Beiden zijn opgenomen in de kostenraming.

Bij SO/VSO Hub Noord-Brabant (Ruwaardstraat) en bij SO Martinus van Beek (Troelstrastraat) hebben we noodlokalen staan. Vanwege de leerlingenaantallen zijn de noodlokalen nog nodig. De extra kosten voor 2023 t/m 2027 zijn respectievelijk € 7.000, € 82.000, € 93.000, € 82.000 en € 50.000. Voor Hub Noord Brabant voorzien we verlenging tot eind 2027. Voor Martinus van Beek school (Komeet) tot en met september 2026.

We hebben in 2023 lagere kosten ter hoogte van € 250.000. In 2021 is bekend geworden dat de btw die we op de re-integratiekosten betalen voor een groot deel compensabel is. Hierdoor is er financiële ruimte in het Participatiebudget ontstaan. In 2022 hebben we een deel van de financiële ruimte gebruikt voor incidentele kosten (bijvoorbeeld dubbele huurkosten vanwege de verhuizing van ons arbeidstrainingscentrum De Rotonde en de faciliteiten van het Desso House naar IBN). In 2023 verwachten we de financiële ruimte niet nodig te hebben. Daarnaast hebben we in 2023 geïnvesteerd in directe bemiddeling door de vaste formatie van team Werk vanaf 2023 uit te breiden. We zorgen dat we de expertise in huis hebben en zetten meer eigen mensen in wat de dienstverlening goedkoper maakt. Bij het onderdeel nieuw beleid in deze programmabegroting stellen we voor om vanaf 2024 2 fte formatie-uitbreiding binnen team Schuldhulpverlening structureel te dekken uit het Participatiebudget. We hebben te maken met een nieuwe doelgroep namelijk inwoners die geen problematische schulden hebben, maar wel problemen. We willen inzetten op preventie om te voorkomen dat deze inwoners in een schuldregeling terechtkomen en om ervoor te zorgen dat inwoners kunnen (blijven) participeren in de samenleving. Daarom is alleen sprake van een incidenteel voordeel.

We investeren de komende jaren in onderwijshuisvesting, inclusief realisatie van de kinderopvang. Deze investering in kinderopvang leidt vanaf 2027 tot hogere huurinkomsten van jaarlijks € 104.000. Binnen SBO het Baken, De Eiber en de Specialistische voorziening SO wordt een kinderopvang gerealiseerd. We willen dat de huurinkomsten vanuit de kinderopvang onze investeringskosten van dit onderdeel dekken. Voor kinderopvang het Baken is dit jaarlijks € 64.000 vanaf 2027. Voor kinderopvang De Eiber € 40.000 vanaf 2027. De kinderopvang voor de specialistische voorziening SO is pas na 2027 gereed, dus deze hebben we nog niet in de begroting opgenomen.

We beëindigen in 2027 de structurele onttrekking van € 26.000 uit de reserve huisvestingsbeleid onderwijs, dit geeft een structureel nadeel. In 2027 onttrekken we nog eenmalig € 2.320. De reserve is hierna leeg. De reserve werd ingezet om huisvestingslasten voor scholen in de exploitatie af te dekken, tot dat deze reserve leeg was.

We hebben vanaf 2023 jaarlijks € 100.000 hogere kosten voor bijzondere bijstand. Voor de jaren 2023 tot en met 2025 verwachten we een tekort van € 300.000 binnen de bijzondere bijstand en vanaf 2026 een structureel tekort van € 100.000. Het tekort wordt veroorzaakt door extra kosten voor inrichting van woningen van gehuisveste vergunninghouders (€ 200.000) als gevolg van de verhoogde instroom en gestegen kosten voor individuele inkomenstoeslag (€ 100.000) waar inwoners met een langdurig laag inkomen en geen arbeidsperspectief gebruik van maken. We stellen voor om het verwachte tekort van € 200.000 voor de periode 2023 tot en met 2025 als gevolg van het huisvesten van vergunninghouders te betalen uit de reserve Opvang vluchtelingen. Per saldo hebben we dan een structureel tekort van € 100.000.

We verwachten in 2024 € 300.000 uit te geven aan uitkeringen van leefgelden voor de opvang van vluchtelingen. Dit bedrag betalen we uit de reserve Opvang vluchtelingen, die is gevuld met de rijksgelden die we hiervoor ontvangen. Deze kosten zijn lastig te ramen omdat het verloop van de oorlog en het verloop in aantallen vluchtelingen niet te voorspellen is. We hebben als uitgangspunt de verwachte kosten 2023 genomen.

We investeren extra binnen het beleidsveld Onderwijs. Dit zorgt voor een hogere investeringslast van structureel € 0,5 miljoen. Door grote investeringen die we verwachten voor de jaren 2027 en 2028 in specialistische voorzieningen speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs zullen de kosten buiten de planperiode van deze begroting mogelijk met circa € 1 miljoen structureel extra gaan stijgen. Dit vergt een integrale afweging in één van de komende begrotingen. De hogere kosten komen door: Voor de ontwikkeling de scholen in Oss Noord-West (Lockaert en Polderhof) begroten we in het investeringsplan afgerond € 11,4 miljoen. In mei 2023 stemde uw raad al in met het beschikbaarstellen van € 350.000 voorbereidingskrediet. Beoogde oplevering in 2026. Dit traject hangt samen met de vervanging van sporthal Ussenstelt (zie investeringsplan onderdeel sport). In de extra kosten is ook rekening gehouden met huuropbrengsten van extra kinderopvang. We voorzien door een leerlingengroei een noodzakelijke uitbreiding voor basisschool Mozaïek. Hiervoor is een spoedaanvraag ontvangen. Bij uitbreiding van de Mozaïek in het gebouwdeel van basisschool ’t Kleurenbos is vervangende huisvesting voor ’t Kleurenbos op een andere locatie nodig. In samenspraak met de schoolbesturen onderzoeken we de huisvesting van beide scholen integraal. Voor Mozaïek vragen we een investering aan van € 293.000. Beoogde oplevering in 2024. We willen basisschool 't Kleurenbos inpassen in een deel van de leegstand van MFA Noorderlicht, waar basisschool de Evenaar al is gevestigd. Om de meest optimale herindeling te maken en dubbele investeringen te voorkomen worden de vraagstukken integraal onderzocht. We vragen een investeringsplan aan van € 1,7 miljoen voor verbouwingskosten met beoogde oplevering in 2024. De Wissel is gehuisvest in MFA de Koppelinck. We voorzien een leerlingengroei, waardoor uitbreiding noodzakelijk is. We vragen hiervoor € 640.000 met beoogde oplevering in 2025.

We vragen € 450.000 aan incidenteel budget voor onderzoeks- en voorbereidingskosten voor de scholen Schadewijk, voor de scholen en sporthal Amsteleind en voor gemeenschapshuis De Nolder. Dit bedrag storten we in 2023 in de reserve Integraal Voorzieningen Beleid (IVB). We stellen hieruit budgetten beschikbaar voor het doen van deze uitgaven. De daadwerkelijke uitgaven onttrekken we vervolgens uit de reserve. De beoogde investeringen (feitelijke bouw) zijn nog niet voorzien in 2024-2027 en daardoor nog niet zichtbaar in het investeringsplan bij de programmabegroting. Voor de voorbereidende kosten die niet gebouwgebonden zijn en daarmee niet activeerbaar vragen wij een storting in de reserve IVB van € 450.000. Voor de Nolder is dit € 50.000 waarvoor we de uitgaven voorzien in 2024 en 2025. Voor scholen Schadewijk is dit € 200.000 met beoogde uitgaven in 2024, 2025 en 2026 en voor scholen en sporthal Amsteleind is dit € 200.000 met beoogde uitgaven in 2024, 2025 en 2026.

We reserveren alvast € 520.000 structureel voor toekomstige investeringen in onderwijshuisvesting. Het investeringsplan voor voorzieningen (MIP) is realistisch opgesteld. Daarbij is een aantal investeringen doorgeschoven naar buiten de begrotingsperiode 2024-2027. Twee grote investeringen, die daarbij doorgeschoven zijn, zijn de bouw van specialistische voorzieningen voor speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs. We schatten nu in dat de uitvoering in 2027/2028 zal plaatsvinden voor een totale investering van ruim 27 miljoen. Dit leidt tot extra investeringslasten van circa € 1 miljoen. Hiervoor willen we alvast deels budget voor reserveren. In de kadernota hebben we een structureel bedrag van € 900.000 opgenomen voor de uitvoering van het MIP. In deze begroting is het totaal effect van het MIP € 380.000 in 2027. Het verschil tussen deze bedragen (€ 520.000) willen we reserveren voor grote onderwijsinvesteringen na 2027.

We vragen een structureel bedrag van € 25.000 voor inzet coördinatie Digi-Taalhuis punten. Deze kosten betalen we uit de reserve Opvang vluchtelingen. We verlagen de drempels voor arbeidsmigranten, statushouders en volwassenen richting een vorm van gratis taalonderwijs. We stimuleren en versterken het informele aanbod van taalgroepen en taalmaatjes in de buurt (Taal in de buurt) en we werken aan het vergroten van de participatiegraad van werkgevers met als doel dat zij hun mensen laten scholen in de Nederlandse taal. Daarnaast openen we Digi-Taalhuispunten waar mensen terecht kunnen voor digitale ondersteuning en taalaanbod. We hebben hier 0,2 fte voor nodig. Dit kost € 25.000 en betalen we uit de reserve Opvang Vluchtelingen.

Het nieuwe beleidskader Armoede en Schulden 2024-2027 is opgesteld met als doel om meer in te zetten op bestaanszekerheid en meedoen mogelijk te maken. We blijven inzetten op het vergroten van het bereik van de inwoners die dat het hardst nodig hebben, zodat zij gebruik kunnen maken van de ondersteuningsmogelijkheden die er zijn. De extra kosten van het nieuwe beleidskader zijn afgerond € 2,1 miljoen voor 2024 en vanaf 2025 structureel € 1,4 miljoen. Hiervoor hebben we de volgende dekkingsmogelijkheden: € 2,1 miljoen in 2024, € 1,2 miljoen in 2025, € 1,1 miljoen in 2026 en vanaf 2027 € 1,0 miljoen. Daarmee hebben we afgerond de volgende middelen nodig: € 250.000 in 2025, € 350.000 in 2026 en vanaf 2027 structureel € 400.000. In het nieuwe beleidskader staan diverse maatregelen. We verhogen de gemeentelijke bijdragen voor de aanvullende zorgverzekering Oss (Azoss), schoolkosten, sociaal-culturele activiteiten en uitbreiding van zwemvouchers. We zetten extra in op Budgetcoaching en BB-Oss (budgetbeheer en budgetondersteuning Oss) door uitbreiding van de capaciteit (2 fte vanaf 2024). We blijven inzetten op aanpak jongeren met schulden in de gemeente Oss (AJOSS). Dit sluit aan bij de landelijke ontwikkelingen. Om AJOSS op te kunnen nemen in de reguliere dienstverlening heeft het team Schuldhulpverlening structurele 0,6 fte formatie-uitbreiding nodig. We zorgen voor extra tijdelijke capaciteit voor Vroegsignalering en extra middelen voor bijzondere bijstand om de gevolgen van de energiecrisis voor huishoudens zoveel mogelijk te beperken. We voeren vanaf 2024 een nieuw debiteurenbeleid in en bieden daarin meer perspectief voor onze inwoners. Met het nieuwe beleid willen we een kortere terugbetaaltermijn hanteren. Na een periode van terugbetaling is kwijtschelding, onder bepaalde voorwaarden, mogelijk. We zetten in op extra capaciteit ( 2 fte) voor Sociaal Raadslieden Werk (SRW). Vanuit de Kinderopvangtoeslagaffaire is er meer aandacht voor rechtsbescherming van de inwoner. We zetten in op een laagdrempelige klachtenprocedure. We maken extra kosten voor preventie van armoede en schulden bij jongeren en aan communicatie. Daarmee willen we het bereik van kwetsbare groepen verhogen. Daarnaast gaan we het ROC spreekuur voortzetten vanaf 2024. We kunnen deze extra kosten betalen uit een aantal bestaande budgetten. We verwachten financiële ruimte binnen het BUIG budget: 2024 € 800.000, 2025 € 650.000, 2026 € 550.000 en vanaf 2027 structureel € 500.000. We kunnen jaarlijks € 162.000 inzetten vanuit het participatiebudget. Dit ter dekking van de extra capaciteit budgetcoaching en BB-Oss. We hebben jaarlijkse ruimte van € 50.000 binnen het budget MIB (Meedoen is Belangrijk). We ontvangen incidenteel in 2024 ESF (Europees Sociaal Fonds) subsidie een bedrag van € 633.000 incidenteel ter dekking van de extra kosten in 2024. We zetten de reserve Versterken gemeentelijke dienstverlening (POK) in voor een bedrag van € 220.000 op jaarbasis voor de periode juli 2024 t/m juni 2028 ter dekking van de extra capaciteit voor Sociaal Raadslieden Werk. In de meicirculaire 2023 hebben we € 206.000 van het Rijk ontvangen voor de aanpak van geldzorgen, armoede en schulden. Dit bedrag storten we in 2023 in de reserve Bestaanszekerheid en onttrekken we in 2024. We zetten de reserve Bestaanszekerheid voor € 109.000 in op jaarbasis voor de periode 2024 t/m 2027 ter dekking van tijdelijk extra capaciteit voor vroegsignalering en extra middelen voor bijzondere bijstand. Daarnaast onttrekken we een extra bedrag van € 58.000 in 2024. Per saldo blijft er een tekort over van afgerond € 250.000 in 2025, € 350.000 in 2026 en vanaf 2027 structureel € 400.000.

We hebben extra capaciteit nodig (0,5 fte) voor het afhandelen van complexe aanvragen leerlingenvervoer. De kosten hiervoor zijn € 41.000. Het afgelopen jaar is gebleken dat de aanvragen leerlingenvervoer complexer zijn geworden en niet meer enkel administratief afgehandeld kunnen worden. De Backoffice jeugd onderzoekt de complexe aanvragen en gaat hiervoor veelal op huisbezoek. We zien inmiddels effect van deze inzet. Het inhoudelijke gesprek en contact met ouders sluit beter aan bij de Samenwerkwijze en de behoefte van ouders en kind. In de gesprekken is er meer aandacht voor de ontwikkeling en de zelfredzaamheid van het kind in relatie tot het leerlingenvervoer. Ouders voelen zich meer gehoord en gezien. Deze extra inzet heeft ertoe geleid dat de reguliere werkzaamheden van de Backoffice jeugd vertraging opliepen. Hiervoor is afgelopen periode extra formatie ingehuurd om achterstanden te voorkomen.

We ontvangen een bedrag van € 252.000 in 2024 voor bijzondere bijstand en vroegsignalering. Dit bedrag wordt door het Rijk beschikbaar gesteld om een stapeling van sociale en maatschappelijke problemen door de hoge inflatie te voorkomen. We stellen voor om dit geld toe te voegen aan onze budgetten voor armoede en schulden.

We ontvangen in 2023 € 1,4 miljoen extra voor loon- en prijsontwikkeling voor de uitvoering van de wet Sociale werkvoorziening (WSW). Voor de jaren erna ontvangen we extra geld voor de bijzondere verhoging van het wettelijk minimumloon voor medewerkers in de Wet Sociale werkvoorziening. Deze extra gelden betalen we door aan ons WSW bedrijf. Dat gaat om ongeveer € 0,2 miljoen.